Ngày 25/6/2025, Bộ Tư pháp đã ban hành Quyết định số 1898/QĐ-BTP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Quản lý Thi hành án dân sự (THADS) và Công văn số 3769/BTP-TCTHADS hướng dẫn thực hiện các nội dung về công tác THADS khi sắp xếp tổ chức bộ máy. Theo đó, hệ thống các cơ quan THADS Việt Nam đã có những điều chỉnh quan trọng nhằm tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động. Dưới đây là một số điểm mới đáng chú ý về hệ thống tổ chức và công tác thi hành án dân sự kể từ ngày 01/7/2025.

           I. Cơ cấu tổ chức mới của các cơ quan thi hành án dân sự 

1. Cơ cấu tổ chức

 

Trước sắp xếp, hệ thống THADS bao gồm Tổng cục THADS ở Trung ương và các Cục THADS cấp tỉnh, Chi cục THADS cấp huyện ở địa phương. Sau sắp xếp, các Chi cục THADS cấp huyện đã lược bỏ, thay thế bằng Phòng THADS khu vực trực thuộc THADS tỉnh, thành phố. Điều này tạo ra một hệ thống tập trung hơn, giảm bớt tầng nấc trung gian, hướng tới sự quản lý thống nhất và hiệu quả hơn từ cấp tỉnh. Cụ thể, hệ thống các cơ quan THADS hiện nay gồm có:

- Cục Quản lý THADS (Trung ương): Đóng vai trò là đơn vị thuộc Bộ Tư pháp, có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tư pháp quản lý nhà nước và tổ chức thi hành pháp luật về THADS, thi hành án hành chính, thừa phát lại. Cục có tư cách pháp nhân, con dấu có hình Quốc huy, tài khoản riêng tại Kho bạc Nhà nước.

Cơ cấu lãnh đạo của Cục Quản lý Thi hành án dân sự bao gồm Cục trưởng và các Phó Cục trưởng, với Cục trưởng chịu trách nhiệm chung và các Phó Cục trưởng hỗ trợ quản lý, điều hành theo phân công.

- THADS tỉnh, thành phố (Địa phương): Tổ chức thuộc Cục Quản lý THADS tại địa phương bao gồm 34 THADS tỉnh, thành phố. Các cơ quan này có tư cách pháp nhân, con dấu có hình Quốc huy, tài khoản riêng tại Kho bạc Nhà nước và Ngân hàng thương mại. Thi hành án dân sự tỉnh, thành phố được lãnh đạo bởi Trưởng Thi hành án dân sự tỉnh, thành phố và các Phó Trưởng THADS.

Tại THADS tỉnh, thành phố thành lập các phòng THADS khu vực các phòng và tương đương khác theo Quyết định của Bộ trưởng Bộ Tư pháp. Hệ thống mới có 355 Phòng THADS khu vực (tương ứng với 355 Tòa án nhân dân khu vực và 355 Viện KSND khu vực). Theo quy định trên, các Phòng THADS khu vực không có con dấu và tư cách pháp nhân. 

2. Về tiếp nhận và tiếp tục thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan thi hành án dân sự khi sắp xếp tổ chức bộ máy

 

- Cục Quản lý Thi hành án dân sự tiếp nhận và tiếp tục thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Tổng cục Thi hành án dân sự đang được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản khác do Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành đến khi có văn bản thay thế theo quy định.

- THADS tỉnh, thành phố tiếp nhận và tiếp tục thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của các cơ quan Thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh, thành phố trước khi sắp xếp đang được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản khác do Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành đến khi có văn bản thay thế theo quy định. 

II. Một số điểm nổi bật về công tác thi hành án dân sự kể từ ngày 01/7/2025 

1. Về thẩm quyền thi hành án

 

- Theo Điều 35 Luật THADS (đã được sửa đổi, bổ sung tại Luật số 81/2025/QH15 - sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2025), toàn bộ hồ sơ thi hành án (bao gồm cả hồ sơ đang thi hành) sẽ được chuyển về THADS tỉnh, thành phố.

- THADS tỉnh, thành phố sẽ phân công các Phòng THADS khu vực tổ chức thi hành các vụ việc , bao gồm:

+ Các vụ việc đang do Chi cục THADS trong khu vực trước khi sắp xếp tổ chức thi hành;

+ Các bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án nhân dân khu vực; bản án, quyết định phúc thẩm, quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định của Tòa án nhân dân tại khu vực đó; và các trường hợp khác do Thủ trưởng THADS tỉnh, thành phố quyết định.

Sự thay đổi này cho thấy quyền hạn quyết định và phân công công việc tập trung hoàn toàn vào THADS tỉnh, thành phố, giúp kiểm soát tốt hơn các vụ việc thi hành án trên địa bàn. 

2. Về tiếp nhận bản án, quyết định

 

Theo Điều 28 Luật THADS, Tòa án đã ra bản án, quyết định phải chuyển giao bản án, quyết định đó cho cơ quan THADS có thẩm quyền, kèm theo bản sao biên bản về việc kê biên, tạm giữ tài sản, thu giữ vật chứng hoặc tài liệu khác có liên quan (nếu có). Sau sắp xếp, Cơ quan THADS tỉnh, thành phố tiếp nhận tất cả bản án, quyết định, các tài liệu có liên quan (nếu có) của Tòa án theo quy định tại Điều 35 Luật THADS (đã được sửa đổi, bổ sung) và ra Quyết định thi hành án theo quy định

3. Về việc yêu cầu thi hành án

 

Sau sắp xếp, đương sự có thể gửi yêu cầu thi hành án tại cơ quan THADS tỉnh, thành phố hoặc bất kỳ Phòng THADS khu vực nào trong phạm vi địa bàn tỉnh, thành phố nơi Tòa án đã xét xử sơ thẩm. Cơ quan THADS tỉnh, thành phố và các Phòng THADS khu vực bố trí bộ phận tiếp nhận yêu cầu thi hành án.

4. Thu, chi tiền thi hành án

 

Hiện nay, việc thu, chi tiền thi hành án do Cục THADS và Chi cục THADS thực hiện. Sau sắp xếp, việc thu, chi tiền thi hành án được thực hiện như sau:

- Việc thu tiền thi hành án do Cơ quan THADS tỉnh, thành phố hoặc Phòng THADS khu vực thực hiện.

- Việc chi tiền thi hành án do Cơ quan THADS tỉnh, thành phố thực hiện bằng hình thức chuyển khoản. Trường hợp không thực hiện được bằng hình thức chuyển khoản, đương sự có thể lựa chọn hình thức nhận tiền mặt trực tiếp tại Cơ quan THADS tỉnh, thành phố hoặc qua đường bưu điện.

 

5. Việc gửi Quyết định về thi hành án cho Viện KSND

 

Theo Điều 38, Điều 44a Luật THADS và Điều 13 Thông tư liên tịch số 11/2016/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC, trước khi sắp xếp, các quyết định về thi hành án; quyết định, kết luận về giải quyết khiếu nại, tố cáo về THADS của Chi cục trưởng Chi cục THADS, Cục trưởng Cục THADS và Tổng cục trưởng Tổng cục THADS được gửi cho Viện KSND cùng cấp. Sau sắp xếp, cơ quan THADS tỉnh, thành phố thực hiện gửi các quyết định về thi hành án cho Viện KSND cấp tỉnh hoặc Viện KSND khu vực trên địa bàn theo quy định của Viện KSND tối cao.

6. Việc trả lời kháng nghị, kiến nghị của Viện KSND

 

Thủ trưởng cơ quan THADS tỉnh, thành phố thực hiện, trả lời kháng nghị của Viện KSND cấp tỉnh theo quy định tại khoản 1 và điểm b khoản 2 Điều 161 Luật THADS. Các vụ việc đang do cơ quan THADS trước khi sắp xếp tổ chức thi hành mà có kháng nghị, kiến nghị của Viện KSND cấp huyện và đang trong thời hạn giải quyết thì chuyển về cơ quan THADS tỉnh, thành phố sau sắp xếp để tiếp tục thực hiện.

Ngoài ra, theo Hướng dẫn số 3769/BTP-TCTHADS, công tác THADS còn có một số thay đổi trong việc ủy thác thi hành án, ủy thác xử lý tài sản; phối hợp, hỗ trợ bảo vệ an ninh, trật tự khi cưỡng chế; tiếp nhận, quản lý vật chứng, tổ chức tiếp công dân, tiếp nhận và xử lý, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh về thi hành án dân sự.

Việc sắp xếp lại hệ thống tổ chức THADS là một bước tiến quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả và sự chuyên nghiệp của công tác thi hành án tại Việt Nam. Mô hình mới tinh gọn, tập trung quyền hạn về cấp tỉnh, được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết kịp thời các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan. Đồng thời, những thay đổi này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn đối với công tác kiểm sát của Viện KSND, đòi hỏi sự chủ động điều chỉnh để thích ứng với cơ cấu và quy trình mới, từ đó nâng cao hiệu quả kiểm sát, góp phần tăng cường niềm tin của người dân vào công lý./.

Đinh Xuân Quang – Viện KSND Khu vực 6 tỉnh Gia Lai